İş kazaları ile ilgili yaklaşık 2500 kişinin çalıştığı bir inşaat şantiyesinde bir yıl süreyle yapılan bir çalışmada şu sonuçlar ortaya çıkmıştır;
İş kazalarının en sık olduğu saatler iş başlangının ilk 2 saati,
En yoğun kazaların olduğu ay Haziran ayı,
En fazla kaza olan gün Pazartesi,
En sık kaza nedeni açık farkla kişisel koruyucu donanım kullanmama,
En çok kaza geçiren işçi grubu işe girişin ilk 2 ayındakiler,
Homojen bir yaş dağılımı gözlenen iş yerinde en sık kaza geçiren işçi grubunun 20-25 yaş aralığında olduğu saptanmıştır.
Aslında daha detaylı olan çalışmanın sadece kısa bir özetini verdim. İşe giriş muayenesi yapılmalı ve iş güvenliği eğitimi mutlaka işe girişlerde verilmeli, ayrıca eksik görünen her konuda sürekli eğitimler verilmeye devam edilmelidir. Ancak eğitim ve kültür düzeyine bağlı olarak eğitimlerin yararı konusunda hep şüphe taşımışımdır. Burada yetişkin eğitimi ve iletişim teknikleri önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca yıllarca edinilen yanlış kazanımlar da çoğu zaman aşılamamakta, KKD kullanımı her iş yerinin maalesef ortak sorunu olarak devam etmektedir. Kişisel koruyucu donanım konusu yer yer çalışanlar arasında alay konusu edilmekte, tehlikeli hareketler ise adeta bir cesaret gösterisi olarak yapılabilmektedir. İnşaat sektöründeki hızlı çalışan sirkülasyonu ve görece daha eğitimsiz ve vasıfsız işgücü kullanımı da bence iş kazalarının en önemli nedenlerinden biridir.
İş Kazaları Maliyet İlişkisi
Günümüz rekabet koşullarında firmaların ayakta kalabilmesi için üretim sektöründe maliyetlerin minimum seviyede tutulması gerekliliğini ön plana çıkarmaktadır. Son dönemlerde iş sağlığı ve güvenliği konusunun önem kazanması ile beraber bu konuda alınan önlemlerin maliyeti de toplam maliyet içerisinde kayda değer bir seviyeye gelmeye başlamıştır. Her ne kadar ilk bakışta maliyetleri artıran bir unsur gibi görünse de, bu önlemlerin alınmadığı durumlarda meydana gelebilecek beklenmedik olaylar ve iş kazaları sebebiyle üretim çalışmaları kontrolden çıkacak ve planlanan üretim miktarı ve maliyetlerde ciddi farklılıklar meydana getirecektir. Bu tip olayların sık meydana geldiği kuruluşlarda ise, işçi maliyetleri yükselecek, uzman personel bulma sıkıntıları yaşanacak, işçilerin motivasyonunun kaybolmasının yanı sıra işçi-işveren ilişkileri de zedelenecek, ve tüm bunların doğal sonucu olarak verimlilik dramatik şekilde azalacaktır.
İş kazalarının sebep olduğu ilave maliyetler iki ana başlık altında incelenmektedir. Bunlardan ilki doğrudan maliyetleri iken ilk bakışta ihmal edildiği halde çok daha etkin olan ikincisi ise dolaylı maliyetlerdir. Zira yapılan araştırmalar, dolaylı maliyetlerin doğrudan maliyetlere göre yaklaşık 4 ile 10 kat daha yüksek olduğunu göstermektedir.
İşçiyi yakından etkiyen ve maliyetini işçinin doğrudan ödediği sonuçlar şunlardır;
- Yaralanma veya hastalığın neden olduğu acı çekme,
- Gelir kaybı,
- Bir olasılıkla işini kaybetme,
- Sigortalı olmadığında, tedavi giderlerini karşılama, aksi takdirde yetersiz tedavi.
- İşverene olan doğrudan maliyetler;
- İş gücü kaybı,
- Tedavi ve diğer giderler nedeni ile yapılan ödemeler ve tazminat,
- Hasar gören makine, tezgah, aygıtlar, vb.nin onarımı veya yenilenmesi,
- Üretimdeki duraklama veya yavaşlama,
- İş verimindeki olası azalma ve kalite düzeyinin düşmesi,
- Diğer çalışanların üzerindeki olumsuz etkiler,
- Bu tür giderlerin maliyeti artırması,
- Yasal yükümlülük ve sorumluluklarla karşı karşıya kalma,
- Mahkeme masrafları.
İşverene olan dolaylı maliyetler ise;
- İş gücünü kaybeden işçinin yerine yenisinin bulunması,
- Yeni işçinin yetiştirilmesi,
- Yeni işçi işe alışıncaya kadar verim kaybı,
- Mevzuatın gereklerinin yerine getirilmesininden doğan ek külfetler, iş kazası bildirimi, raporların hazırlanması, vb
- Kazalı işçinin veriminin azalmasının maliyeti,
- Kazalı işçiye yardım etme amacıyla iş bırakan diğer işçilerin verimlilik kayıpları
- Kazanın ortaya çıkardığı moral bozukluğunun sebep olacağı yeni iş kazalarının maliyeti
- Tüm çalışanlardaki motivasyon kaybından kaynaklanan verim kaybı
- Yukarıda bahsi geçen işçi ve işverene olan maliyetlere ek olarak,
- iş kazalarının ülke ve topluma da çok ciddi kayıplar yaşattığı unutulmamalıdır.
İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin alınan önlemlerin maliyeti klasik muhasebeci bakış açısıyla firma gideri olarak değerlendirilir.